Nederland is veranderd van een zompig moeras in een modern, rijk land.  Zo werd een nieuw ideaal deel van onze cultuur: maakbaarheid. Met genoeg  kennis, techniek en overleg konden we de natuur naar onze hand zetten –  het water, het klimaat. Nu we steeds vaker horen dat onze samenleving  tegen natuurlijke grenzen aanloopt, brokkelt dat geloof af. Maar wat  komt er precies voor in de plaats? Wat als steeds meer mensen denken dat  niet alles is te weten, te plannen en te beheersen? Ties Rijcken en  Matthijs Kok gaan erover in gesprek.

Wat als we niet meer geloven in maakbaarheid? 

Tijdens de verkiezingscampagne stond woningnood hoog op de agenda. D66 bracht het idee voor tien nieuwe steden in Nederland. Eén van die plannen kreeg meteen een naam: IJstad, een nieuwe stad tussen Amsterdam en Flevoland, met ruimte voor zo’n 60 duizend woningen. Nu D66 de grootste partij is en Rob Jetten waarschijnlijk de nieuwe premier wordt – de man van “het kan wél” – vragen Ties Rijcken en Matthijs Kok zich af: hoe gaat IJstad er komen?

Hoe kan IJstad een succes worden? 

Het volk heeft gesproken. Binnenkort beginnen de eerste gesprekken om een regering te vormen. Hoe wordt er in de onderhandelingen gekeken naar de uitdagingen in de watersector? Zal water-bodem-sturend terugkeren in het beleid, of zou dat leiden tot minder woningen en zet het nieuwe kabinet in op een minder dwingend alternatief? Wat is er eigenlijk politiek aan thema’s als waterkwaliteit en dijkversterking? In een speciale verkiezingsaflevering van Waterland bespreken Ties Rijcken en Matthijs Kok de mogelijke uitkomsten van de coalitieonderhandelingen.

Na de verkiezingen: wat komt er in het regeerakkoord over water? 

De uitdagingen zijn groot in de kleinste provincie van het land. De waterveiligheid is verbeterd dankzij de Deltawerken, maar Zeeland heeft een tekort aan zoetwater en de natuur staat onder druk. Krijgt de verzoeting van het Grevelingenmeer een kans? En moeten die wisselpolders er niet tóch komen? Ties Rijcken en Matthijs Kok bespreken de Zeeuwse dilemma’s.

Wat moet er in Zeeland gebeuren? 

De Deltacommissaris heeft in september het Nationaal Deltaprogramman2026 aangeboden aan het kabinet. Het rapport biedt een visie op waterveiligheid, zoetwatervoorziening en ruimtelijke adaptatie in Nederland. Er vallen grote woorden: dit zou het startschot zijn van “het volgende hoofdstuk in onze watertraditie”. Ties Rijcken en Matthijs Kok lazen het en delen hun bevindingen. Wat viel op? Waar liggen de uitdagingen? Wat probeert het Deltaprogramma dit jaar duidelijk te maken?

Wat is de toegevoegde waarde van het Nationaal Deltaprogramma?

In deze extra lange aflevering van Waterland hebben we het over twee visies die ieder debat over water op scherp zetten: die van de tovenaar en die van de profeet. De profeet verklaart de natuur heilig, waarschuwt voor hoogmoed en wil gedragsverandering. De tovenaar gelooft in menselijk vernuft en wil technische oplossingen. In de waterwereld zien we deze uitersten voortdurend terug. De profeet wil dat water en bodem sturend zijn; de tovenaar wil een grote zeesluis aanleggen. Ze bakkeleien over drinkwater: moeten we besparen of boren we nieuwe voorraden aan? Ties Rijcken en Matthijs Kok bespreken de grote dossiers in waterland – en of de tovenaar of de profeet gelijk heeft.

Over tovenaars en profeten: Leren we leven met water of gaan we voor de technofix?

De druk op de drinkwatervoorziening in Nederland neemt toe. De Algemene Rekenkamer waarschuwde er onlangs nog voor: de vraag stijgt, besparing gaat te langzaam, de watervoorraad is kwetsbaar. De zorgen zijn groot, vooral in delen van Brabant en Twente. Wat moeten we doen? Waar moet al dat drinkwater vandaan komen? Wat zijn de wingebieden? Zijn die nog wel te vinden in een dichtbevolkt land dat op slot zit? Moeten we water gaan ontzilten? Of moeten we juist vol inzetten op besparing? Maar: werkt dat eigenlijk wel? Ties Rijcken en Matthijs Kok verkennen de toekomst en geven hun visie op de keuzes waar we voor staan.

Help! Hoe gaat het met ons drinkwater? 

Nederland zet niet alleen in op het verhinderen van verdere opwarming van de aarde, maar ook op het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering. Dat liegt er niet om: tekorten aan zoetwater, grotere kans op overstromingen, verzilting van kustgebieden. Hoe Nederland zich precies zal aanpassen, is nog de vraag. De Wetenschappelijke Klimaatraad, een adviesorgaan van de overheid, deed onlangs een voorzet in aanloop naar de NAS, de Nationale Klimaatadaptatiestrategie, die volgend jaar uitkomt. Over de keuzes en aanbevelingen van de raad gaan we het hebben met Ties Rijcken en Matthijs Kok. 

Hoe kan het Nederlandse watersysteem zich aanpassen aan klimaatverandering? 

De zomers in Nederland zullen steeds droger worden. Die extreem droge zomer van 2018 was ongekend en komt nu nog gemiddeld eens in de 20 jaar voor, maar dat zal rond 2050 al eens in de 5 jaar zijn en tegen het einde van de eeuw zelfs om het jaar. Dat blijkt uit droogtestatistieken die HKV en het KNMI onlangs maakten op basis van klimaatscenario’s. De studie laat ook zien dat er binnen Nederland grote regionale verschillen zijn, wat gevolgen heeft voor de waterschappen. Wat zeggen deze statistieken ons? En hoe kunnen we ons voorbereiden op de drogere zomers? Daarover gaan Ties Rijcken en Matthijs Kok met elkaar in gesprek. 

Hoe bereiden we ons voor op drogere zomers?

Op een aantal plekken langs de Nederlandse kust worden in de duinen kerven gemaakt, of, in de volksmond: gaten. Deze kerven zijn inkepingen die zand doorlaten. Zo worden de duinen steviger én komt er aanvoer van nieuw zand. Omwonenden zijn echter onaangenaam verrast. Zij denken dat de graafmachines de duinen kapotmaken. Is dit wel veilig? Ties Rijcken en Matthijs Kok bespreken de zin en onzin van deze kerven.

Gaten in de duinen! Wat is het nut van de kerven? 

Waterwetenschap en waterpolitiek: Ties Rijcken en Matthijs Kok bespreken onder leiding van Marco Visscher actualiteiten in de waterwereld. 

Ties Rijcken is publicist en spreker over water, natuur en klimaat. Matthijs Kok is emeritus hoogleraar waterveiligheid aan de Technische Universiteit Delft. Marco Visscher is journalist. 

Techniek: Roman van Ree. 

Kijk voor meer informatie op www.waterforum.net

Stuur uw luisteraarsvraag naar redactie@waterforum.net

Waterland - met Ties Rijcken en Matthijs Kok

Publicist, spreker en adviseur over water, natuur en klimaat

Ties Rijcken

Shows